Rozwój technologii, coraz powszechniejsze korzystanie z mediów społecznościowych i przede wszystkim pauperyzacja reguł przyzwoitości sprawia, że lawinowo rośnie statystyka osób popełniających przestępstwo polegające na utrwalaniu wizerunku nagiej osoby lub osoby podczas czynności seksualnej przy użyciu przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu albo rozpowszechnianiu tego wizerunku bez jej zgody. Obecnie niemal każdy z nas posiada w swoim telefonie komórkowym narzędzie do utrwalania obrazu i możliwość natychmiastowego rozpowszechnienia go. Według oficjalnych statystyk Policji w 2012 roku wszczęto 139 postępowań dotyczących omawianego przestępstwa, zaś w 2017 r. było to już 419 postępowań. Zgodnie z art. 191a kodeksu karnego:
§ 1. Kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, używając w tym celu wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu, albo wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej bez jej zgody rozpowszechnia,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 2. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.
Przestępstwo utrwalania wizerunku nagiej osoby – czynność sprawcza
Przedmiotowe przestępstwo można popełnić albo poprzez utrwalanie wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej, używając w tym celu przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu albo poprzez rozpowszechnianie tego wizerunku bez zgody tej osoby. Pojęcie utrwalania najczęściej dotyczyć będzie nagrań audio-wizualnych oraz zdjęć. W doktrynie przyjmuje się jednak, że nawet wykonanie szkiców umożliwiających jednoznaczną identyfikację danej osoby może prowadzić do realizacji znamion tego przestępstwa (A. Grześkowiak, K. Wiak (red.), Kodeks karny. Komentarz. Wyd. 6, Warszawa 2019). Należy mieć jednak na względzie, że dla realizacji znamion przedmiotowego przestępstwa sprawca dokonujący utrwalania wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej zastosować musi przemoc, groźbę bezprawną lub podstęp. Dlatego też jeżeli wobec osoby, której wizerunek utrwalono nie użyto przemocy, groźby lub podstępu to nie można mówić o wypełnieniu znamion przestępstwa z art. 191a k.k. poprzez utrwalenie tego wizerunku.
Rozpowszechnianie wizerunku nagiej osoby
Jak wspomniałem poza utrwalaniem wizerunku nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej bez jej zgody, przestępstwa z art. 191a k.k. można dopuścić się także poprzez rozpowszechnianie tego wizerunku. Działanie takie stanowi niezwykle bolesną ingerencję w prawo do życia prywatnego pokrzywdzonego. Niestety w dobie mediów społecznościowych, w których obieg zdjęć i nagrań następuje niezwykle dynamicznie trudno jest szybko i skutecznie zahamować przepływ utrwalonych treści. Jednakże w odróżnieniu od znamion utrwalania dla istoty bytu rozpowszechniania bez znaczenia pozostaje – czy sprawca działał przy użyciu przemocy, groźby lub podstępu. Liczy się tu bowiem czynność sprawcza w postaci rozpowszechniania. Może więc dojść do sytuacji, w której pokrzywdzony wyraził zgodę na utrwalenie swojego wizerunku, jednak nie godził się na jego rozpowszechnianie.
Przestępstwo z art. 191a kodeksu karnego – ściganie
Ściganie przedmiotowego przestępstwa następuje na wniosek pokrzywdzonego. Dlatego składając zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa warto zawrzeć sakramentalne zdanie „żądam ścigania i ukarania sprawcy”. Należy również pamiętać, że oprócz sankcji karnej osoba, która dopuściła się przestępstwa z art. 191a kodeksu karnego może również ponieść odpowiedzialność cywilną związaną z naruszeniem dóbr osobistych. W celu poprawnego sformułowania pozwu warto skorzystać z pomocy profesjonalnego pełnomocnika.
