Narażenie pacjenta na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – artykuł 160 kodeksu karnego
Profesjonalny pełnomocnik procesowy może skutecznie bronić lekarzy oskarżonych z art. 160 § 2 Kodeksu karnego. Adwokat uprawniony jest do:
- Kompleksowej obrony lekarza w postępowaniu karnym,
- Kwestionowania zarzutów dotyczących narażenia pacjenta na niebezpieczeństwo,
- Konstruowania profesjonalnych środków obrony procesowej,
- Przeprowadzania merytorycznej argumentacji prawnej eliminującej odpowiedzialność karną,
- Podejmowania czynności obrończych w postępowaniu przygotowawczym i sądowym.
Zakres pomocy prawnej obejmuje profesjonalne wsparcie w procesie obrony lekarza przed zarzutami z art. 160 § 2 Kodeksu karnego, ze szczególnym uwzględnieniem wykazania braku znamion przestępstwa.
Zgodnie z treścią artykułu 160 kodeksu karnego
§1. Kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§3.Jeżeli sprawca czynu określonego w §1 lub 2 działa nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§4.Nie podlega karze za przestępstwo określone w §1–3 sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące niebezpieczeństwo.
§5.Ściganie przestępstwa określonego w §3 następuje na wniosek pokrzywdzonego.
W zakresie personelu medycznego główne zainteresowanie stanowi art. 160 §2 k.k., który to przepis sankcjonuje odpowiedzialność tak zwanego „gwaranta” – czyli osoby, na którą nałożono szczególny obowiązek ochrony osoby znajdującej się pod jego opieką. W sprawach medycznych gwarantem takim będzie przeważnie lekarz, ratownik medyczny czy też położna, dla których obowiązek ratowania ludzkiego życia i zdrowia ma charakter priorytetowy. Mowa zatem o przestępstwie o charakterze skutkowym – zaś skutkiem będzie obiektywne wystąpienie bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu u pacjenta.
Odpowiedzialność karna lekarza
Podstawą odpowiedzialności jest wykazanie winy lekarza w postaci niedołożenia należytej staranności, niedopełnienia standardów medycznych lub podjęcia działań noszących znamiona rażącego zaniedbania. W procesie karnym konieczne jest udowodnienie związku przyczynowo-skutkowego między postępowaniem lub zaniechaniem lekarza a zaistniałym bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia pacjenta.
Artykuł 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty
Zgodnie z art. 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty: Lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia.
Dla zaistnienia odpowiedzialności karnej należy zatem ustalić – czy lekarz poprzez swoje działanie lub zaniechanie stworzył stan nastąpienia bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu u Pacjenta. W szczególności ocena danej sytuacji dokonywana będzie przez pryzmat działania zgodnego z aktualną wiedzą medyczną oraz zasadami wiedzy i sztuki medycznej.
Rozważając zaistnienie występku z art. 160 §2 k.k. nie należy skupiać się na skutku rozumianym jako śmierć czy też wystąpienie ciężkiego uszczerbku, gdyż przepis ten penalizuje samo wystąpienie bezpośredniego niebezpieczeństwa ich wystąpienia. Zatem do znamion czynu zabronionego zaliczymy samo wystąpienie bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia lub uszczerbku na zdrowiu, a odpowiedzialność karna zmaterializuje się, nawet gdy Pacjent w wyniku tego zagrożenia nie poniesie żadnych negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Warto pamiętać, że przestępstwo z art. 160 §2 k.k. może być popełnione przez lekarza zarówno przez działanie jak i zaniechanie.
W doktrynie przyjmuje się również, że wypełnieniem znamion tego przestępstwa jest również zwiększenie (już istniejącego) bezpośredniego narażenia na niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – w związku z działaniem lub zaniechaniem lekarza, które było niezgodne z aktualną wiedzą medyczną i przyjętymi standardami.
Obrona lekarza w postępowaniu karnym przed sądem
W sprawach, w których zarzuca się lekarzowi wypełnienie znamion z art. 160 §2 k.k. najczęściej na etapie postępowania przygotowawczego wywołuje się opinię biegłych specjalistów z danej dziedziny medycyny, którzy na gruncie zgromadzonej dokumentacji medycznej oraz źródeł osobowych (zeznań świadków) odpowiadają na pytania Prokuratora. W przypadku wykazania w opinii niezgodnego z aktualną wiedzą medyczną działania lub zaniechania lekarza, które pozostaje w adekwatnym w związku z wystąpieniem bezpośredniego niebezpieczeństwa utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – lekarzowi przedstawiane są zarzuty. Szczegółowa analiza tej opinii jest niezwykle istotna z punkty widzenia obrońcy lekarza, który może kwestionować zawarte tam twierdzenia oraz żądać uzupełnienia opinii.
Konfrontacja treści opinii z zebranymi w sprawie dowodami tj. dokumentacją medyczną i zeznaniami świadków może znacząco przyczynić się do pozytywnego rozstrzygnięcia sprawy, bowiem zdarza się, że biegli bazujący na wielu tomach akt postępowania pomijają istotne okoliczności, których uwzględnienie może znacząco zmienić wnioski końcowe opinii.
Odpowiedzialność karna lekarza – Podsumowanie
Przestępstwo z art. 160 §2 k.k. należy do przestępstw skutkowych – musi wystąpić obiektywne i bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu po stronie Pacjenta. Wystąpienie tego skutku musi być związane z działaniem lub zaniechaniem lekarza, które może oceniać jako niezgodne z aktualną wiedzą medyczną.
Ustawowe zagrożenie występku z art. 160 §2 kształtuje się od 3 miesięcy do 5 lat pozbawienia wolności. Mając na względzie wymienione granice ustawowego zagrożenia oraz fakt, iż ewentualne warunkowe zawieszenie wykonania kary na okres próby dotyczy kar nieprzekraczających 1 roku pozbawienia wolności, warto aktywnie uczestniczyć w postępowaniu, aby maksymalizować szanse na skuteczną obronę.
