Potrzeba ustanowienia pełnomocnika pozostaje w związku z powstałą szkodą
Poniesienie przez poszkodowanego kosztów ustanowienia pełnomocnika w postępowaniu likwidacyjnym powinno być rozpatrywane jako uzasadniony wydatek. Samo wynagrodzenie pełnomocnika nie jest wszakże bezpośrednim następstwem szkody, jednak ustanowienie pełnomocnika jest czynnością następującą po szkodzie. Dlatego też konieczność uregulowania wynagrodzenia pełnomocnika spowodowana jest wyłącznie zaistniałym zdarzeniem. Gdyby zatem szkody nie wyrządzono, koszty te w ogóle nie zostałyby poniesione i jako takie winny być zaspokojone, tak m.in:
wyrok Sądu Okręgowego w Opolu z dnia 22 października 2008 roku, sygn. akt II Ca 546/08
Zasada pełnego odszkodowania – a wynagrodzenie pełnomocnika na etapie przedsądowym
Realizacja zasady „pełnego odszkodowania” określona w art. 361 §2 k.c. ma umożliwić całkowitą kompensatę poniesionego przez poszkodowanego uszczerbku w sferze materialnej i pozostawać w granicach normalnego związku przyczynowego. Świadczenia uzyskiwane przez poszkodowanych w postaci m. in. zwrotu kosztów leczenia albo zwrotu utraconych dochodów mają tym samym zapewnić kompensatę doznanego uszczerbku. Pomoc ze strony profesjonalnego podmiotu, z uwagi na konieczność zapłaty za jego usługi, powoduje jednak realne obniżenie wysokości otrzymanych świadczeń. Tym samym należy stwierdzić, że przy odmowie uznania, iż udział profesjonalnego pełnomocnika w postępowaniu przedsądowym był zbyteczny, to zasada określona w art. 361 §2 k.c. nie jest w pełni realizowana.
Uniknięcie dysproporcji sił pomiędzy poszkodowanym a Ubezpieczycielem
Tak jak już wspomniano ponoszenie przez poszkodowanego wydatków związanych z ustanowieniem profesjonalnego pełnomocnika w postępowaniu likwidacyjnym stanowi następstwo zdarzenia sprawczego, ponieważ powstają one jako konsekwencja sytuacji, która nie wynika z winy poszkodowanego. W tym znaczeniu, mimo że koszty powstały za przyzwoleniem poszkodowanego, został on niejako zmuszony do ich poniesienia. Wydatki te wynikają z konieczności właściwego sformułowania roszczenia odszkodowawczego i weryfikacji oferty odszkodowania, jaką przedstawia ubezpieczyciel, są więc następstwami wyrządzonej szkody.
Ustanowienie pełnomocnika przez poszkodowanego usuwa występującą pomiędzy poszkodowanym a ubezpieczycielem dysproporcję sił, środków i fachowej wiedzy.
Należy zwrócić uwagę, że m. in. precyzowanie roszczeń i ocena proponowanego poszkodowanemu odszkodowania wymaga interpretacji skomplikowanych przepisów regulujących odpowiedzialność cywilną oraz prawidłowego zgromadzenia materiału dowodowego, przekraczającego możliwości poszkodowanego.
Wykazanie konieczności i celowości poniesienia wydatków
Do kryteriów, od których zależy dopuszczalność zwrotu kosztów pomocy prawnej, powinno zaliczyć się m.in.
- konieczność poniesienia kosztów,
- celowość podjętych działań,
- stosowne kwalifikacje podmiotu świadczącego pomoc prawną
- uzasadniony nakład pracy i stosowność wynagrodzenia.
Ocena, czy konkretna sprawa wymaga udziału profesjonalnego pełnomocnika powinna zależeć przede wszystkim od tego, jakie szkody spowodowało zdarzenie i stopień trudności dochodzenia roszczeń przez poszkodowanego. Poprzez celowość podjętych działań winno się z kolei rozumieć podejmowanie czynności wyłącznie celem szybkiej i skutecznej likwidacji szkody.
W odniesieniu do stosownych kwalifikacji podmiotu świadczącego pomoc prawną bezsprzecznym wydaje się, że adwokat i radca prawny kwalifikuje się w kryteria tych podmiotów. Musimy jednak pamiętać, że Sąd będzie badał zgłoszone roszczenie nie tylko co do zasady ale również co do wysokości. Dlatego też ewentualne uwzględnienie przez Sąd naszego roszczenia będzie również rozpatrywane przez pryzmat koniecznego nakładu pracy i zawiłości sprawy.
W swojej praktyce spotkałem się z m. in. z wyrokami, w których Sądy wypowiadały się co do kwestii wysokości wynagrodzenia pełnomocnika na etapie przedsądowym biorąc za punkt odniesienia stawki minimalne określone w rozporządzeniach dotyczących opłat za czynności adwokackie (lub radców prawnych). Nie możemy jednak zapominać, że zasadność i wysokość poniesienia przez poszkodowanego kosztów ustanowienia profesjonalnego pełnomocnika na etapie przedsądowym (tak samo jak inne roszczenia zgłoszone w pozwie) podlega stosownej ocenie Sądu. Nie brak jest również orzeczeń, w których sądy nie uwzględniały roszczeń poszkodowanych w tym zakresie. Każdą sprawę należy rozpatrywać indywidualnie i liczyć się z potencjalnym ryzykiem.
