Kwestia opłat karnych za brak polisy OC uregulowana została w art. 88 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Wysokość kary zależna jest od rodzaju pojazdu i ilości dni podczas, których przerwana została ciągłość ubezpieczenia OC. Nie ma znaczenia czy pojazd był faktycznie używany. Warto wskazać, że w każdym roku kara za jednakowe przewinienie będzie różna. Wynika to z faktu, że podstawę do obliczenia kary (opłaty) stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia, które systematycznie ulega podwyższaniu. Od 01 stycznia 2024 r. minimalne wynagrodzenie wynosi 4.242,00 złotych brutto (od 01 lipca 2024 r. wzrośnie do 4.300,00) – a przedział kar rysuje się następująco:
| Ilość dni bez OC | Samochody osobowe | Samochody ciężarowe, ciągniki samochodowe, autobusy | Pozostałe pojazdy (m. in. motor) |
|---|---|---|---|
| Ponad 14 dni | 8.480,00 zł | 12.730,00 zł | 1.410,00 zł |
| Od 4 do 14 dni | 4.240,00 zł | 6.370,00 zł | 710,00 zł |
| Do 3 dni | 1.700,00 zł | 2.550,00 zł | 280,00 zł |
Jak UFG wylicza opłaty?
Tak jak wspomniałem UFG wylicza opłatę karną za brak polisy OC pojazdów mechanicznych w oparciu o art. 88 cytowanej ustawy zgodnie, z którym wysokość opłaty w każdym roku kalendarzowym, stanowi:
- samochód osobowy – równowartość dwukrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- samochód ciężarowy, ciągnik samochodowy i autobus – równowartość trzykrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę,
- pozostałe pojazdy – równowartość jednej trzeciej minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Wyliczenie takie stanowi 100% opłaty (maksimum). Następnie trzeba zweryfikować ilość dni, podczas których nie posiadało się ważnej polisy OC ponieważ:
- gdy okres braku OC nie przekracza 3 dni UFG wymierza 20% opłaty
- gdy okres braku OC nie przekracza 14 dni UFG wymierza 50% opłaty
- gdy okres braku OC przekracza 14 dni UFG wymierza 100% opłaty
Zgodnie z obowiązującymi przepisami wyliczona kwota podlega zaokrągleniu do pełnych 10,00 złotych. Opłata za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy OC pojazdu jest wnoszona na rzecz Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. W sprawach związanych z opłatami karnymi za brak polisy OC pojazdu warto zapoznać się z postanowieniami Statutu Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (§51-56), który stanowi załącznik do obwieszczenia Ministra Finansów z 18 października 2004 r.
Dostałem wezwanie z UFG co zrobić?
Zgodnie z §51 Statutu Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego – Fundusz po otrzymaniu od organów kontrolnych informacji o niespełnieniu obowiązku zawarcia umowy OC wzywa właściciela pojazdu do uregulowania opłaty w terminie 30 dni. Należy zapoznać się dokładnie z treścią pisma jakie dostanie się z UFG, gdyż jest tam pouczenie, że w przedmiotowym terminie 30 dni od dnia doręczenia wezwania można przedstawić dokumenty potwierdzające spełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej lub brak istnienia takiego obowiązku. Nie jest bowiem wykluczone, że mogła zajść pomyłka – np. umowa była jednak zawarta w dacie obejmującej kontrole. Jeśli Fundusz wysłał pismo niesłusznie twierdząc, iż wystąpiła przerwa w obowiązkowym ubezpieczeniu – odpowiednia odpowiedź zawierająca załączniki powinna zakończyć sprawę. Pismo najlepiej jest wysłać listem poleconym i zachowując potwierdzenie nadania przesyłki. Jeśli jednak Fundusz się mylił sytuacja staje się dużo trudniejsza ale uniknięcie konieczności zapłaty kary jest ciągle możliwe. Warto też pamiętać, że wniesienie opłaty karnej nie zwalnia z obowiązku zawarcia umowy OC.
Czy mogę uniknąć kary za brak OC?
Jeśli faktycznie nie dopełniło się obowiązku zawarcia umowy OC można podjąć jeszcze próbę zawnioskowania o umorzenie opłaty lub udzieleniu ulgi w spłacie. Zgodnie z art. 94 cytowanej ustawy:
W uzasadnionych przypadkach, kierując się przede wszystkim wyjątkowo trudną sytuacją materialną i majątkową zobowiązanego, jak również jego sytuacją życiową, Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny może umorzyć opłatę w całości lub w części albo udzielić ulgi w jej spłacie.
Szczegółowy tryb postępowania w sprawie umarzania roszczeń z tytułu opłaty znajduje się w Rozdziale VII Statutu UFG (§54). Warto zwrócić szczególną uwagę na §54 ust. 4 Statutu zgodnie, z którym:
Umorzenie opłaty lub odstąpienie od dochodzenia zwrotu wypłaconego przez Fundusz świadczenia może nastąpić, w szczególności w przypadku:
– wyjątkowo trudnej sytuacji majątkowej i materialnej zobowiązanego (zobowiązany nie posiada majątku lub wystarczających dochodów, z których możliwe jest dochodzenie wierzytelności), jak również w przypadku trudnej sytuacji życiowej, przez co rozumiana jest taka sytuacja zobowiązanego, w której jego stan rodzinny i zdrowotny oraz osób jemu najbliższych, pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, wskazuje, iż dochodzenie wierzytelności byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Opisanie i udokumentowanie trudnej sytuacji majątkowej leży w interesie wnioskodawcy. UFG może samodzielnie czynić ustalenia i weryfikować twierdzenia osoby wnioskującej o umorzenie opłaty, ale samodzielne przedstawienie swojej sytuacji jest niezwykle ważne. Przed wydaniem decyzji w przedmiocie umorzenia opłaty za brak OC nasz wniosek będzie opiniowała Komisja powołana przez Zarząd UFG. Wniosek powinien być rozstrzygnięty w ciągu 2 miesięcy od daty jego wpływu. Jak zostało wskazane w Statucie UFG:
Dochodzenie roszczeń od osoby fizycznej nie może skutkować pozbawieniem niezbędnych środków do życia zarówno samego zobowiązanego, jak i osób prowadzących z nim wspólne gospodarstwo domowe lub pozostających na jego utrzymaniu. Komisja każdorazowo bada sytuację materialną i majątkową zobowiązanego oraz jego sytuację życiową (§55 ust. 2).
Przy dokonywaniu oceny możliwości spełnienia przez zobowiązanego roszczenia, Fundusz uwzględnia w szczególności dochód uzyskiwany przez zobowiązanego oraz osoby pozostające z nim we wspólnym gospodarstwie domowym, stan majątkowy zobowiązanego (majątek ruchomy i nieruchomy), stan rodzinny, realne możliwości zatrudnienia w miejscu zamieszkania zobowiązanego, sytuację zdrowotną zobowiązanego i osób najbliższych, podejmowane przez zobowiązanego starania w celu spełnienia roszczenia oraz inne czynniki mające istotny wpływ na ocenę możliwości płatniczych zobowiązanego (§55 ust. 3).
Jakie dokumenty załączyć do wniosku o umorzenie opłaty za brak OC?
Nie ma katalogu dokumentów, które należy przedłożyć Funduszowi. Poza szczegółowym opisem sytuacji materialnej warto jest przedłożyć wszelkie dowody dokumentujące nasze zarobki, wydatki oraz zobowiązania finansowe. Osobiście wychodzę z założenia, że warto jest wykazać wszelkie zarobki i zobowiązania. Może to być np. zaświadczenie z pracy o dochodach lub zaświadczenie z urzędu pracy o posiadaniu statusu osoby bezrobotnej, rachunki za najem, czynsz, media, dokumenty potwierdzające zobowiązania (kredyty, pożyczki), wydatki na leczenie, medykamenty itp. Musimy uwzględnić również osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym – ich zarobki oraz potrzeby. Nie należy również zatajać posiadanego majątku ruchomego i nieruchomości. Jeśli Fundusz po zapoznaniu się z naszym wnioskiem i załącznikami uzna, że dochodzenie roszczeń będzie wiązało się z pozbawieniem zobowiązanego lub osób pozostających z nim we wspólnym gospodarstwie domowym (lub na utrzymaniu) środków niezbędnych do życia to uzasadnione będzie umorzenie zobowiązania. Dlatego tak ważne jest przekonanie UFG, że sytuacja wnioskodawcy zasługuje na uwzględnienie. Truizmem jest stwierdzenie, że opis naszej sytuacji musi być zgodny z prawdą.
Spowodowanie wypadku a brak OC
Spowodowanie wypadku, gdy nie posiada się polisy OC może wiązać się z koniecznością poniesienia niezwykle wysokich wydatków. Poszkodowany co prawda powinien otrzymać środki tytułem odszkodowania czy zadośćuczynienia stosunkowo szybko i zostaną one wypłacone przez UFG, to nie oznacza, że kłopoty sprawcy się kończą. Wszakże Fundusz po wypłacie poszkodowanemu środków zwróci się z tak zwanym roszczeniem regresowym do sprawy – tj. będzie próbował odzyskać wypłacone świadczenia bezpośrednio od sprawcy. Trudno mówić tu o konkretnych kwotach, gdyż zależy to od szkody poniesionej przez Poszkodowanych. Biorąc pod uwagę, że roszczenia m. in. o odszkodowanie, zadośćuczynienie, rentę po wypadku komunikacyjnym mogą być liczone w dziesiątkach czy też setkach tysięcy złotych, brak polisy OC może wiązać się z koniecznością spłaty zobowiązań przez wiele lat i pozbawić sprawcę całego majątku. Warto więc zadbać o posiadanie polisy OC, gdyż opłata karna z UFG za jej brak – może okazać się finalnie najmniejszym problemem.
Podsumowując wskazać należy, że po otrzymaniu pisma z UFG o wykryciu przez Fundusz braku posiadania polisy OC, adresat nie powinien pozostawać bierny. Nawet jeśli wyniki kontroli Funduszu są zgodne z prawdą warto przeanalizować – czy kwalifikujemy się na umorzenie opłaty i złożyć stosowny wniosek. Jeśli UFG uzna, iż nie ma podstaw do umorzenia opłaty za brak OC, może udzielić ulgi w spłacie rozkładając świadczenie na raty. Postępowanie w przedmiocie rozpatrzenia wniosku o umorzenie kary (opłaty) za brak OC nie podlega opłacie, dlatego też składając wniosek można tylko zyskać.
