Podczas rutynowych kontroli drogowych kierowcy coraz częściej poddawani są badaniom na obecność środków odurzających. Policja dysponuje nowoczesnymi testerami, dzięki którym wstępne wyniki otrzymywane są już po kilku minutach. Jeśli wynik testu jest pozytywny wykonywane są następnie specjalistyczne badanie krwi, wskazujące rodzaj i stężenie środka odurzającego. Wynik tego badania jest niezwykle istotny przy kwalifikowaniu zdarzenia jako wykroczenia lub przestępstwa. Wszakże niektóre środki odurzające (w tym narkotyki) mogą zostać wykryte nawet kilkadziesiąt dni po ich spożyciu i w żaden sposób nie wpływać już na zdolność do kierowania pojazdami mechanicznymi. Ponadto ustawodawca nie precyzuje również (w żadnej definicji legalnej) stanu kierowcy – po użyciu środka odurzającego (stanowiące wykroczenie z art. 87 k.w.) i stanu pod wpływem środka odurzającego (stanowiące przestępstwo art. 178a k.k.).
Prowadzenie samochodu – środki odurzające
Skomplikowana w swojej treści definicja środka odurzającego zawarta została w art. 4 pkt 26 ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. W doktrynie i orzecznictwie wskazuje się, że środkami odurzającymi są wszelkiego rodzaju substancje pochodzenia naturalnego lub syntetycznego oddziaływające negatywnie na ośrodkowy układ nerwowy. Innymi słowy są to substancje, które wprowadzają w stan odurzenia i wpływają na zdolności psychomotoryczne. Zalicza się do nich również narkotyki. Do środków odurzających możemy zakwalifikować także między innymi: rozpuszczalniki, kleje, czy nawet aceton.
Prowadzenie samochodu pod wpływem środka odurzającego
Prowadzenie samochodu pod wpływem środka odurzającego jest przestępstwem z art. 178a k.k. Jednocześnie spowodowanie wypadku pod wpływem środka odurzającego skutkuje surowszą odpowiedzialnością karną. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 07 lutego 2007 r. stwierdził, że
stanem pod wpływem środka odurzającego jest taki stan, który wywołuje – w zakresie oddziaływania na ośrodkowy układ nerwowy, zwłaszcza zakłócenia czynności psychomotorycznych – takie same skutki jak spożycie alkoholu powodujące stan nietrzeźwości (V KK 128/06, Biul. PK 2007, nr 7, s. 14).
Mając na względzie powyższe to biegły specjalista na podstawie materiału dowodowego będzie stwierdzać, w jakim stopniu wykryta w organizmie kierowcy substancja oddziaływała na jego zdolność prowadzenia pojazdu. Biegły będzie brać pod uwagę nie tylko stężenie substancji we krwi, ale również opisywane zachowanie kierowcy i wygląd organów takich jak m. in. oczy. Na tej podstawie można dokonać kwalifikacji czy mamy do czynienia z przestępstwem, czy z wykroczeniem. Dla wypełnienia znamion wykroczenia – tj. prowadzenia pojazdu w stanie po użyciu środka podobnie działającego do alkoholu (środka odurzającego) z art. 87 § 1 k.k. wystarczające jest jedynie stwierdzenie jego obecności w organizmie! (nawet jeśli nie powoduje on żadnych ograniczeń psychomotorycznych kierowcy).
Prowadzenie samochodu – progi wykrytych substancji
Jak już wspomniałem ustawodawca nie precyzuje progów granicznych stężenia środków odurzających, które w sposób jednoznaczny kwalifikowałby dane zdarzenie jako wykroczenie lub przestępstwo. W niektórych europejskich krajach takie definicje funkcjonują. Jednakże Podczas Konferencji zorganizowanej przez Instytut Ekspertyz Sądowych i Zespół Analityki Sądowej i Toksykologicznej Komitetu Chemii Analitycznej Państwowej Akademii Nauk w Krakowie – tj. konferencji „Środki podobnie działające do alkoholu. Interpretacja badań krwi kierowców dla potrzeb sądowych” naukowcy przedstawili następujący pogląd:
| SUBSTANCJA | GRANICE ANALITYCZNE | WARTOŚĆ STĘŻENIA PROGOWEGO NG/ML DLA STANU | |
|---|---|---|---|
| PO UŻYCIU | POD WPŁYWEM | ||
| THC | 1 | 1-2,5 | 2,5 |
| AMFETAMINA I POCHODNE 25 25-50 >50 | 25 | 25-50 | >50 |
| KOKAINA | 10 | 10-20 | >20 |
| BENZOILOEKGONINA | 100 | >100 | NIE USTALONO |
| MORFINA | 10 | 10-25 | >25 |
Należy jednak brać pod uwagę, że powyższa tabela ma jedynie charakter poglądowy i każdy przypadek kierowcy, w którego krwi wykryto środki odurzające należy rozpatrywać indywidualnie. Nigdy nie należy również sugerować się opiniami innych osób, wskazującymi po ilu dniach od zażycia środek odurzający nie zostanie wykryty. Zależy to bowiem od wielu czynników – m. in. indywidualnych predyspozycji organizmu, ilości zażytego środka i jego rodzaju, a nawet ilości spożywanych pokarmów i napojów.
