Zastępcza kara pozbawienia wolności w zamian za nieuiszczoną grzywnę
Uprawomocnienie się wyroku w sprawie karnej, w której Sąd wymierzył karę grzywny rodzi konieczność jej zapłacenia. Zgodnie z treścią art. 44 ustawy kodeks karny wykonawczy
§ 1. Skazanego na grzywnę sąd wzywa do jej uiszczenia w terminie 30 dni.
§ 2. W razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu grzywnę ściąga się w drodze egzekucji.
Zamiana grzywny – prace społeczne czy kara pozbawienia wolności?
Należy więc zwrócić uwagę, że dobrowolne uiszczenie grzywny jest jej podstawową formą wykonania. Dopiero bezskuteczna egzekucja grzywny, która nie przekracza 120 stawek dziennych (lub 240.000 złotych, gdy grzywna orzeczona jest kwotowo) może spowodować zamianę kary grzywny na pracę społecznie użyteczne (art. 45 k.k.w.). Sąd przyjmuje wtedy, że 10 stawek dziennych grzywny jest równoważne miesiącowi pracy społecznie użytecznej. Następnie Sąd kierując się dyrektywami z art. 53 k.k. ustala wymiar godzin pracy w stosunku miesięcznym w granicach od 20 do 40 godzin.
Jednak są przypadki, w których grzywna zostanie zamieniona na karę pozbawienia wolności. Sąd zarządzi wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności, gdy:
1) skazany oświadczy, że nie wyraża zgody na podjęcie pracy społecznie użytecznej zamienionej na podstawie art. 45 k.k.w. albo uchyla się od jej wykonania, lub
2) zamiana grzywny na pracę społecznie użyteczną jest niemożliwa lub niecelowa.
Zamiana kary grzywny na karę pozbawienia wolności następuje według następującego przelicznika – 1 dzień pozbawienia wolności jest równoważny 2 stawkom dziennym grzywny.
Wymiar zastępczej kary pozbawienia wolności w zamian za grzywnę
Zastępcza kara pozbawienia wolności nie może przekroczyć 12 miesięcy, jak również górnej granicy kary pozbawienia wolności za dane przestępstwo, a jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary pozbawienia wolności, to górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy. Warto więc zwrócić uwagę, że wymiar zastępczej kary pozbawienia wolności pozwala na ubieganie się o odbycie jej w systemie dozoru elektronicznego.
Uiszczenie grzywny = zmniejszenie wymiaru kary zastępczej
Uiszczenie choćby części grzywny wiąże się ze stosownym zmniejszeniem kary zastępczej według przelicznika wskazanego powyżej. Zgodnie z obowiązującymi przepisami –
Od zastępczej kary pozbawienia wolności lub wykonywania pracy, o której mowa w art. 45 § 1, skazany może się w każdym czasie zwolnić przez złożenie kwoty pieniężnej przypadającej jeszcze do uiszczenia tytułem grzywny.
Wstrzymanie zastępczej kary pozbawienia wolności orzeczonej za grzywnę
Sąd może w każdym czasie wstrzymać wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności zarządzonej w zamian za grzywnę, jeżeli skazany oświadczy na piśmie, że podejmie pracę społecznie użyteczną i podda się rygorom z nią związanym. Wstrzymanie następuje wtedy do czasu wykonania pracy społecznie użytecznej lub złożenia kwoty pieniężnej przypadającej jeszcze do uiszczenia tytułem grzywny. Jeżeli jednak następnie skazany uchyla się od wykonania pracy społecznie użytecznej, sąd zarządzi wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności.
Jak widać ustawodawca przewidział cały szereg możliwości pozwalających uniknąć wykonywania kary pozbawienia wolności w zamian za grzywnę. Wszystko zależy de facto od zaangażowania i postawy samego skazanego. W odrębnych artykułach omawiana była kwestia odroczenia i rozłożenia grzywny na raty, co również może stanowić narzędzie pozwalające wykonać skazanemu karę grzywny bez nadmiernego dla niego uszczerbku.
Zamiana kary ograniczenia wolności na karę pozbawienia wolności
W przypadku, gdy karą pierwotnie orzeczoną jest kara ograniczenia wolności brak jej wykonania również prowadzi do orzeczenia kary zastępczej. W takim przypadku karą zastępczą jest naturalnie kara pozbawienia wolności (nigdy kara grzywny). Gdy karą zasadniczą tj. pierwotnie orzeczoną w wyroku jest kara ograniczenia wolności, to nie należy rozpatrywać żadnych wyżej opisanych aspektów związanych z możliwością zapłacenia grzywny. Może wydawać się to skomplikowane ale kwestia skrócenia kary zastępczej przez zapłatę choćby części grzywny stosuje się tylko wtedy, gdy pierwotnie orzeczoną karą była kara grzywny.
Analogicznie do wcześniej opisanych reguł przy orzeczeniu zastępczej kary pozbawienia wolności w zamian za karę ograniczenia wolności Sąd przyjmuje, że jeden dzień zastępczej kary pozbawienia wolności jest równoważny dwóm dniom kary ograniczenia wolności. Jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary pozbawienia wolności, górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy. Również w takim przypadku można starać się o wykonanie kary zastępczej pozbawienia wolności w ramach systemu dozoru elektronicznego.
Przy zamianie kary ograniczenia wolności na karę pozbawienia wolności Sąd może w każdym czasie wstrzymać wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wypadku, gdy skazany oświadczy na piśmie, że podejmie odbywanie kary ograniczenia wolności i podda się rygorom z nią związanym (art. 65a §1 k.k.w.) Wstrzymanie następuje do czasu wykonania orzeczonej kary ograniczenia wolności, zaś jeżeli Skazany nadal uchyla się od odbywania kary ograniczenia wolności, sąd zarządzi wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności.
Na postanowienia w przedmiocie zamiany kary grzywny na zastępczą karę ograniczenia wolności czy też pozbawienia wolności, jak i w przypadku zamiany kary ograniczenia wolności na zastępczą karę pozbawienia wolności przysługuje zażalenie.
