Strony postępowania karnego mają prawo do składania wniosków dowodowych. Warto z tego prawa korzystać, gdyż wyniki postępowania dowodowego są kluczowe dla ustalenia odpowiedzialności karnej oskarżonego. Zgodnie z art. 167 kodeksu postępowania karnego Dowody przeprowadza się na wniosek stron albo z urzędu. W celu skutecznej ochrony interesów w postępowaniu karnym istotna jest nasza aktywność związana z inicjatywą dowodową. Wnioski dowodowe możemy składać zarówno w postępowaniu przygotowawczym, jak i na etapie postępowania sądowego.
Forma wniosku dowodowego
Kodeks postępowania karnego nie zawiera definicji legalnej wniosku dowodowego. Wniosek dowodowy może być złożony formie ustnej (do protokołu) oraz w formie pisemnej.
Wniosek o przeprowadzenie dowodu w formie pisemnej powinien odpowiadać wymogom pisma procesowego, zaś zgodnie z art. 119 § 1 k.p.k. tj
Pismo procesowe powinno zawierać:
- oznaczenie organu, do którego jest skierowane, oraz sprawy, której dotyczy;
- oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo;
- treść wniosku lub oświadczenia, w miarę potrzeby z uzasadnieniem;
- datę i podpis składającego pismo.
Warto zwrócić uwagę na możliwie precyzyjne oznaczenie dowodu, który chcemy aby został przeprowadzony. Ponadto należy wskazać okoliczności, które mają być przy pomocy danego dowodu udowodnione (wykazane) – tak zwana teza dowodowa. W przeciwnym wypadku organ procesowy wezwie wnioskodawcę do uzupełnienia braków formalnych pisma. Braki formalne uzupełnić można w terminie 7 dni. Zgłoszony wniosek dowodowy może także zmierzać do wykrycia lub oceny właściwego dowodu. Można także określić sposób przeprowadzenia dowodu.
Warto zwrócić uwagę na art. 315 § 2 k.p.k. zgodnie z którym Stronie, która złożyła wniosek, oraz jej obrońcy lub pełnomocnikowi nie można odmówić wzięcia udziału w czynności, jeżeli tego żądają. Dlatego też składając wniosek dowodowy warto wskazać, iż „wnoszę o dopuszczenie mnie do udziału w przeprowadzeniu ww. dowodu”. Będzie to istotne jeśli chcemy aktywnie uczestniczyć w postępowaniu.
Nie sposób wymienić katalogu wniosków dowodowych. Do najczęstszych wniosków dowodowych należą:
- Dowód z przesłuchania w charakterze świadka – przy czym należy podać imię, nazwisko oraz adres świadka lub informacje umożliwiające jego zlokalizowanie;
- Dowód z opinii biegłego – należy wskazać jakiej specjalności ma być biegły;
- Dowód z dokumentów – należy załączyć dokument do wniosku dowodowego lub wskazać gdzie dany dokument się znajduje z możliwie precyzyjnym określeniem dokumentu.
Składając wnioski dowodowe pamiętajmy, że fakty powszechnie znane nie wymagają dowodu. To samo dotyczy faktów znanych z urzędu, należy jednak zwrócić na nie uwagę stron. Nie wyłącza to dowodu przeciwnego (art. 168 k.p.k.).
Oddalenie wniosku dowodowego
Zgodnie z art. 170 § 1 k.p.k. Oddala się wniosek dowodowy, jeżeli:
- przeprowadzenie dowodu jest niedopuszczalne;
- okoliczność, która ma być udowodniona, nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy albo jest już udowodniona zgodnie z twierdzeniem wnioskodawcy;
- dowód jest nieprzydatny do stwierdzenia danej okoliczności;
- dowodu nie da się przeprowadzić;
- wniosek dowodowy w sposób oczywisty zmierza do przedłużenia postępowania.
- wniosek dowodowy został złożony po zakreślonym przez organ procesowy terminie, o którym strona składająca wniosek została zawiadomiona.
Oddalenie wniosku dowodowego następuje w formie postanowienia. Nie można oddalić wniosku dowodowego na tej podstawie, że dotychczasowe dowody wykazały przeciwieństwo tego, co wnioskodawca zamierza udowodnić. Oddalenie wniosku dowodowego nie stoi na przeszkodzie późniejszemu dopuszczeniu dowodu, chociażby nie ujawniły się nowe okoliczności.
Podsumowując należy stwierdzić, że złożenie wniosku dowodowego nie jest szczególnie skomplikowane. Nie ma potrzeby wskazywania podstawy prawnej wniosku. Oczywiście oskarżony nie ma obowiązku dowodzenia swojej niewinności. Jednakże zdawanie się jedynie na to, że prokurator lub sąd przeprowadzą z urzędu wszelkie niezbędne dowody może okazać się zgubne.
