List gończy – przesłanki wydana
Podstawowe przesłanki do wydania listu gończego to:
- ukrywanie się oskarżonego (lub podejrzanego w postępowaniu przygotowawczym)
- wydanie postanowienia o tymczasowym aresztowaniu
W postępowaniu przygotowawczym postanowienie o poszukiwaniu listem gończym wydaje prokurator. W postępowaniu sądowym czyni to Sąd. Warto jednak wskazać, że list gończy może być wydany nawet na etapie postępowania wykonawczego tj. gdy skazany prawomocnym wyrokiem karnym uchyla się od stawiennictwa w Zakładzie Karnym (w takim wypadku wskazanie wyroku zastępuje postanowienie o tymczasowym aresztowaniu). Poszukiwanie listem gończym jest określane w doktrynie i orzecznictwie jako szczególny sposób poszukiwania.
Jakie dane podaje się w liście gończym?
List gończy rozpowszechnia się, zależnie od potrzeby, przez rozesłanie, rozplakatowanie lub opublikowanie, w szczególności za pomocą prasy, radia, telewizji i Internetu (art. 280 §3 k.p.k.). Warto zaznaczyć, że zgodnie z art. 280 k.p.k. w liście gończym podaje się:
- sąd lub prokuratora, który wydał postanowienie o poszukiwaniu listem gończym;
- dane o osobie, które mogą ułatwić jej poszukiwanie, a przede wszystkim personalia, rysopis, znaki szczególne, miejsce zamieszkania i pracy, z dołączeniem w miarę możliwości fotografii poszukiwanego;
- informację o treści zarzutu postawionego oskarżonemu oraz o postanowieniu o jego tymczasowym aresztowaniu albo o zapadłym wyroku;
- wezwanie każdego, kto zna miejsce pobytu poszukiwanego, do zawiadomienia o tym najbliższej jednostki Policji, prokuratora lub sądu;
- ostrzeżenie o odpowiedzialności karnej za ukrywanie poszukiwanego lub dopomaganie mu w ucieczce.
Ponadto w liście gończym można zostać wyznaczona nagroda za ujęcie lub przyczynienie się do ujęcia poszukiwanego, a także może zostać udzielone zapewnienie o utrzymaniu tajemnicy co do osoby informującej.
List gończy w postępowaniu przygotowawczym
Poza faktem, iż postanowienie w przedmiocie poszukiwania podejrzanego listem gończym wydaje w postępowaniu przygotowawczym prokurator, warto wskazać, iż odbywa się to dopiero po tym jak sąd pozytywnie rozpozna wniosek prokuratora w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania.
Dla wydania przez Sąd postanowienia o zastosowaniu środka zapobiegawczego nie ma znaczenia czy nastąpiło już przesłuchanie podejrzanego. Z racji tego, że Sąd wydając postanowienie, nie wie kiedy faktycznie rozpocznie się wykonywanie środka zapobiegawczego, w praktyce w postanowieniu wskazuje się, że trwa ono określoną liczbę dni od zatrzymania (w takim przypadku najczęściej 7 lub 14 dni). Siedmiodniowy termin na wniesienie przez podejrzanego zażalenia na zastosowanie środka zapobiegawczego biegnie de facto od doręczenia mu postanowienia, co powinno nastąpić zaraz po jego ujęciu i zatrzymaniu.
Gdy już dojdzie do zatrzymania podejrzanego zostaje on w pierwszej kolejności doprowadzony do prokuratora, który przeprowadza przesłuchanie. Na tym etapie wiele zależy od przedmiotowego przesłuchania, gdyż po jego przeprowadzeniu prokurator może uchylić środek zapobiegawczy lub wystąpić do sądu z wnioskiem o przedłużenie stosowania tymczasowego aresztowania. Jeśli prokurator izolacyjnego środka zapobiegawczego nie uchyli – podejrzany zostaje doprowadzony do Sądu, który po przesłuchaniu podejrzanego zadecyduje o utrzymaniu, zmianie lub uchyleniu tymczasowego aresztowania.
Zgodnie z art. 279 §4 k.p.k. – gdy dojdzie do ujęcia i zatrzymania osoby w stosunku, do której wydano kilka listów gończych, wystarczające jest doprowadzenie jej do jednego z sądów, które wydały postanowienia o tymczasowym aresztowaniu.
List gończy w postępowaniu sądowym
W przypadku ujęcia i zatrzymania oskarżonego na etapie postępowania sądowego – oskarżony doprowadzany jest do Sadu, który wydał postanowienie w przedmiocie zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Po przesłuchaniu Sąd rozstrzygnie o jego dalszym stosowaniu.
List gończy w postępowaniu wykonawczym
Jak już zostało wspomniane list gończy może zostać wydany również w postępowaniu wykonawczym (po uprawomocnieniu się wyroku skazującego). W takim przypadku zamiast postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania Sąd wskazuje prawomocny wyrok. Oczywiście wydanie listu gończego w postępowaniu wykonawczym również związane jest z ukrywaniem się (w tym przypadku już) skazanego i ma na celu doprowadzenie do odbycia orzeczonej kary.
Jak sprawdzić – czy jest się poszukiwanym listem gończym?
Jedną z dróg jest wystąpienie z wnioskiem do Krajowego Rejestru Karnego – formularz „ZAPYTANIE O UDZIELENIE INFORMACJI O OSOBIE”. W punkcie 12 formularza należy zaznaczyć pole nr 3 „Kartoteka osób pozbawionych wolności oraz poszukiwanych listem gończym”. Opłata za udzielenie takiej informacji wynosi 30,00 złotych. Naturalnie najbezpieczniej jest aby wniosek taki kierowany był za pośrednictwem obrońcy (adwokata lub radcy prawnego). Można również (jedynie pomocniczo) skorzystać z portalu internetowego pod adresem http://poszukiwani.policja.pl/ Nie daje to jednak pewności, w zakresie uzyskania jednoznacznej odpowiedzi. Dana osoba, wobec której wydano postanowienie o poszukiwaniu listem gończym, nie musi znajdować się w tej bazie. Wobec tego nie można traktować internetowego katalogu jako wystarczającego źródła informacji w tej materii.
Zaskarżalność oraz czy list gończy może być odwołany?
Na postanowienie w przedmiocie wydania listu gończego nie przysługuje zażalenie. Jednakże z racji, iż list gończy nieodzownie łączy się z wydaniem postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania, istnieje możliwość zaskarżenia postanowienia co do tego środka zapobiegawczego. List gończy może również być odwołany przez sąd lub prokuratora. Jeśli jednak oskarżony/podejrzany zostanie zatrzymany na podstawie listu gończego – można mówić o wygaśnięciu listu gończego.
