W jakiej formie można cofnąć apelację karną? Do kiedy mogę cofnąć apelację karną?
Apelacja może być cofnięta w formie zarówno pisemnej jak i ustnej. Pisemne oświadczenie o cofnięciu apelacji musi spełniać wymogi pisma procesowego określone w art. 119 k.p.k. Przekładając te wymogi na pismo, w którym cofamy apelację – powinniśmy wskazać:
- oznaczenie Sądu, do którego jest skierowane,
- sygnatury sprawy, której dotyczy;
- oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo (oskarżonego);
- treść oświadczenia;
- datę i podpis składającego pismo.
W mojej ocenie takie pisemne oświadczenie nie musi zawierać uzasadnienia. Oczywiście napisanie uzasadnienia nie będzie prowadziło do żadnych negatywnych skutków, jednak Sąd nie powinien wymagać tego od oskarżonego. To oskarżony składając środek odwoławczy w postaci apelacji, powinien (aż do czasu jego rozpoznania przez Sąd II instancji) mięć swobodę decydowania co do jej ewentualnego cofnięcia – bez konieczności uzasadniania swojej woli.
Cofnięcia apelacji w formie ustnej powinno być zaś dokonane, jako złożenie oświadczenia do protokołu rozprawy.
Powstaje również pytanie – do kiedy można cofnąć apelację karną?
Odpowiedź jest jednoznaczna – apelację można cofnąć aż do czasu rozstrzygnięcia przez Sąd II instancji.
Ograniczenia cofnięcia apelacji
Ustawodawca przewidział pewne ograniczenia w zakresie możliwości cofnięcia apelacji. Ograniczenia dotyczą tylko apelacji wniesionej na korzyść oskarżonego.
W zakresie apelacji na niekorzyść oskarżonego takie ograniczenia nie występują. Rozwiązanie to jest korzystne dla oskarżonych i wynika z potrzeby ochrony ich praw. Dlatego też, cofnięcie apelacji oskarżyciela publicznego (prokuratora), w której występuje chociaż jeden zarzut na korzyść oskarżonego – jest niemożliwe bez zgody samego oskarżonego (tak m. in. SN w wyroku z dnia 19 czerwca 1987 r, sygn. IV KR 197/87).
Gdyby zatem prokurator chciał cofnąć złożoną przez siebie apelację (na korzyść oskarżonego), konieczne będzie uzyskanie pisemnej zgody oskarżonego (chyba, że do czynności dojdzie bezpośrednio przed Sądem II instancji, a zgoda oskarżonego wyrażona będzie w formie ustnej – do protokołu). Oczywiście oskarżony nie może z sam cofnąć apelacji wniesionej przez Prokuratora – nawet gdy w całości jest ona na jego korzyść.
W takiej sytuacji, gdy nie jest on jej autorem – ewentualne cofnięcie jest możliwe przy woli Prokuratora, a rola oskarżonego sprowadza się do udzielenia zgody na jej cofnięcie. Podkreślić należy, że rozwiązanie z art. 431 §3 k.p.k. dotyczy również obrońcy, który chcąc cofnąć złożoną apelację musi uzyskać zgodę oskarżonego. Rola obrońcy w naturalny sposób determinuje kierunek zaskarżenia, więc można tu mówić tylko o apelacji złożonej na korzyść oskarżonego.
Drugim z ograniczeń w cofnięciu apelacji jest przypadek, gdy zachodzi tak zwana obrona obligatoryjna określona w art. 79 k.p.k., a zatem apelacja została wniesiona przez obrońcę. Zgodnie z powołanym przepisem:
W postępowaniu karnym oskarżony musi mieć obrońcę, jeżeli:
1) nie ukończył 18 lat;
2) jest głuchy, niemy lub niewidomy;
3) zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy jego zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania swoim postępowaniem nie była w czasie popełnienia tego czynu wyłączona lub w znacznym stopniu ograniczona;
4) zachodzi uzasadniona wątpliwość, czy stan jego zdrowia psychicznego pozwala na udział w postępowaniu lub prowadzenie obrony w sposób samodzielny oraz rozsądny.
§ 2. Oskarżony musi mieć obrońcę również wtedy, gdy sąd uzna to za niezbędne ze względu na inne okoliczności utrudniające obronę.
Dlatego też jeśli występuje przypadek obrony obligatoryjnej, to oskarżony nie może skutecznie domagać się cofnięcia apelacji.
Skutki cofnięcia apelacji
Zgodnie z treścią art. 432 k.p.k.
Cofnięty środek odwoławczy sąd odwoławczy pozostawia bez rozpoznania, chyba że zachodzi jedna z przyczyn wymienionych w art. 439 lub art. 440.
Zgodnie z powołanym przepisem Sąd odwoławczy po zbadaniu – czy w danym przypadku cofnięcie apelacji jest dopuszczalne (z mocy prawa), musi dokonać analizy:
– czy nie występuje jedna z bezwzględnych przyczyn odwoławczych (określonych w art. 439 k.p.k.) l
– czy nie zaistniała sytuacja z art. 440 k.p.k. (utrzymanie zapadłego w I instancji wyroku byłoby rażąco niesprawiedliwe).
Dla przypomnienia należy wskazać bezwzględne przyczyny odwoławcze:
Art. 439 §1. Niezależnie od granic zaskarżenia i podniesionych zarzutów oraz wpływu uchybienia na treść orzeczenia sąd odwoławczy na posiedzeniu uchyla zaskarżone orzeczenie, jeżeli:
1) w wydaniu orzeczenia brała udział osoba nieuprawniona lub niezdolna do orzekania bądź podlegająca wyłączeniu na podstawie art. 40;
2) sąd był nienależycie obsadzony lub którykolwiek z jego członków nie był obecny na całej rozprawie;
3) sąd powszechny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu szczególnego albo sąd szczególny orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu powszechnego;
4) sąd niższego rzędu orzekł w sprawie należącej do właściwości sądu wyższego rzędu;
5) orzeczono karę, środek karny, środek kompensacyjny lub środek zabezpieczający nieznane ustawie;
6) zapadło z naruszeniem zasady większości głosów lub nie zostało podpisane przez którąkolwiek z osób biorących udział w jego wydaniu;
7) zachodzi sprzeczność w treści orzeczenia, uniemożliwiająca jego wykonanie;
8) zostało wydane pomimo to, że postępowanie karne co do tego samego czynu tej samej osoby zostało już prawomocnie zakończone;
9) zachodzi jedna z okoliczności wyłączających postępowanie, określonych w art. 17 § 1 pkt 5, 6 i 8-11;
10) oskarżony w postępowaniu sądowym nie miał obrońcy w wypadkach określonych w art. 79 § 1 i 2 oraz art. 80 lub obrońca nie brał udziału w czynnościach, w których jego udział był obowiązkowy;
11) sprawę rozpoznano podczas nieobecności oskarżonego, którego obecność była obowiązkowa.
Jeśli jednak żadna z okoliczności wykluczających możliwość skutecznego cofnięcia apelacji karnej nie występuje, Sąd II instancji wyda postanowienie o pozostawieniu środka odwoławczego bez rozpoznania. Oznacza to tym samym, że z chwilą wydania postanowienia – wyrok Sądu I instancji staje się prawomocny. Postanowienie to jest niezaskarżalne.
Końcowo należy wskazać, że rozwiązanie dotyczące cofnięcia apelacji będzie mieć odpowiednie zastosowanie w sprawach o wykroczenia. Wynika to z art. 109 §2 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia – gdzie art. 431 i 432 k.p.k. zostały wymienione jako przepisy, które należy odpowiednio stosować w sprawach o wykroczenia.
